29+ Tình huống sư phạm Tiểu học và hướng xử lý

Tình huống 1

Nội dung

• Học sinh A thường xuyên ngủ gật, mất tập trung và không chú ý trong giờ học. Em ít khi hoàn thành bài tập về nhà và không mấy hứng thú tham gia các hoạt động trên lớp. Điều này ảnh hưởng đến kết quả học tập và sự tiến bộ của em.

Hướng xử lý

• Trao đổi riêng với học sinh A để tìm hiểu hoàn cảnh gia đình, sức khỏe và tâm tư, nguyện vọng của em. Từ đó nắm rõ nguyên nhân khiến em thiếu hứng thú với việc học.
• Áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như trò chơi, đố vui, thảo luận nhóm… nhằm tạo hứng thú học tập. Khuyến khích em A tham gia nhiệt tình vào các hoạt động trên lớp.
• Phân tích rõ mục tiêu môn học và bài học cho em A. Đưa ra các mục tiêu ngắn hạn để em dễ dàng đạt được. Khen ngợi sự tiến bộ của em A để tạo động lực cho em phấn đấu.
• Phối hợp với phụ huynh em A cùng theo dõi, động viên, hỗ trợ em trong học tập ở nhà. Thường xuyên trao đổi thông tin giữa gia đình và nhà trường.

Tình huống 2

Nội dung

• Học sinh B thường than phiền về việc học, tỏ thái độ bực dọc, chán nản mỗi khi được giao nhiệm vụ. Em chưa thực sự coi trọng việc học và không chú tâm vào các bài giảng trên lớp.

Hướng giải quyết

• Giáo viên kiên nhẫn lắng nghe tâm tư, suy nghĩ của học sinh B. Thể hiện sự cảm thông, chia sẻ với những khó khăn em đang gặp phải. Từ đó em B sẽ cởi mở hơn và sẵn lòng tâm sự.
• Tìm hiểu sở trường, sở thích của học sinh B để khơi gợi niềm đam mê học tập. Tạo điều kiện cho em tham gia các hoạt động phù hợp để em thấy học cũng có nhiều điều thú vị.
• Giáo viên tạo cơ hội cho học sinh B thể hiện năng lực, gắn kết em với các bạn trong lớp. Từ đó giúp em hào hứng hơn với việc học và có trách nhiệm hơn với tập thể lớp.
• Giao nhiệm vụ phù hợp để em B cảm nhận được sự tin tưởng và kỳ vọng của giáo viên. Khen ngợi, biểu dương khi em có sự chuyển biến tích cực về nhận thức của bản thân.

Nhóm tình huống về khó khăn trong việc tiếp thu kiến thức

Không phải học sinh nào cũng có thể dễ dàng nắm bắt và tiếp thu kiến thức trên lớp. Nhiều em gặp khó khăn trong việc theo kịp tiến độ bài giảng, hiểu sâu các khái niệm hay vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Việc hỗ trợ kịp thời và phù hợp của giáo viên sẽ giúp các em vượt qua trở ngại này.

Tình huống 3

Nội dung

Học sinh M gặp khó khăn trong việc nắm bắt kiến thức trên lớp. Em thường không hiểu rõ bài giảng của giáo viên. Khi làm bài tập, em hay mắc lỗi và điểm kiểm tra của em thường không tốt. Điều này khiến em trở nên tự ti và nản lòng.

Hướng xử lý

• Giáo viên tìm hiểu kỹ nguyên nhân khiến em M khó tiếp thu bài. Có thể do phương pháp giảng dạy chưa phù hợp, em chưa được quan tâm đầy đủ hoặc do vấn đề về sức khỏe, tâm lý…
• Cung cấp thêm tài liệu, giáo cụ trực quan sinh động để giúp em M dễ tiếp cận bài học hơn. Giải đáp cặn kẽ những thắc mắc của em.
• Tổ chức dạy phụ đạo, giảng giải lại những phần kiến thức em còn yếu. Trong giờ học chính khóa, chú ý quan tâm, khích lệ em M nhiều hơn.
• Trao đổi với phụ huynh để nắm rõ tình hình học tập của em ở nhà. Phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường để kịp thời hỗ trợ em M tiến bộ.

Tình huống 4

Nội dung

• Qua theo dõi, giáo viên nhận thấy học sinh P có dấu hiệu của khó khăn đọc viết (dyslexia) và rối loạn tập trung (ADHD). Em thường mất tập trung trên lớp, gặp khó khi đọc và viết, hay nhầm lẫn chữ cái và câu từ. Điều này đã gây cản trở lớn trong quá trình học của em.

Hướng giải quyết

• Giáo viên trao đổi với phụ huynh và giới thiệu học sinh P đến gặp các chuyên gia về tâm lý giáo dục. Việc can thiệp sớm và đúng cách sẽ giúp em khắc phục khó khăn học tập hiệu quả hơn.
• Bố trí cho em P ngồi gần giáo viên để được quan tâm và nhắc nhở kịp thời. Sử dụng các tấm chắn để giảm tác nhân gây mất tập trung trong lớp học.
• Giáo viên có thể tăng tính trực quan, sinh động bằng cách kết hợp nhiều hình thức như hình ảnh, video, mô hình 3D… trong các bài giảng để phù hợp với đặc điểm của em P.
• Thường xuyên trao đổi với cha mẹ em P về phương pháp học và hỗ trợ em ở nhà. Có thể cần xây dựng kế hoạch giáo dục cá nhân cho em và điều chỉnh linh hoạt chương trình học. Động viên tinh thần để em tự tin vượt qua trở ngại trong học tập.

Nhóm tình huống về hành vi của học sinh tiểu học

Ở lứa tuổi tiểu học, các em đang trong quá trình hoàn thiện về nhân cách và ý thức. Do đó, việc các em thể hiện những hành vi chưa đúng mực là điều không tránh khỏi. Giáo viên cần phối hợp cùng gia đình để uốn nắn, giáo dục học sinh, giúp các em hình thành những hành vi ứng xử tốt.

Tình huống 5

Nội dung

• Trong giờ học, học sinh K thường xuyên nói chuyện riêng, trêu chọc và ném giấy, đồ dùng sang bàn bạn. Em còn tỏ thái độ bất hợp tác, thách thức khi được nhắc nhở, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự lớp học.

Hướng xử lý

• Mời học sinh K ra ngoài lớp nói chuyện riêng để tìm hiểu lý do khiến em có hành vi sai trái. Nghiêm túc nhưng nhẹ nhàng phân tích cho em thấy hậu quả của những việc làm sai trái đó.
• Yêu cầu em K viết kiểm điểm, xin lỗi bạn và cam kết không tái phạm. Đồng thời cũng khen ngợi, động viên em khi em tiến bộ, có biểu hiện tốt.
• Thảo luận với cả lớp về nội quy học sinh, quy định ứng xử trên lớp để các em tuân thủ nghiêm túc. Phân công em K một số trọng trách phù hợp để em có thể rèn luyện ý thức kỷ luật.
• Phối hợp với gia đình em K để thống nhất quan điểm, cách thức giáo dục em cải thiện hành vi. Thường xuyên trao đổi thông tin, tình hình tiến bộ của em.

Tình huống 6

Nội dung

• Giáo viên bất ngờ phát hiện học sinh T mang theo một con dao nhỏ đến lớp. T còn hăm dọa sẽ đâm bạn H vì mâu thuẫn cá nhân. Sự việc khiến cả lớp vô cùng hoang mang, lo lắng.

Hướng xử lý

• Giáo viên bình tĩnh trấn an học sinh, đặc biệt là H và T. Cương quyết yêu cầu T giao nộp con dao. Đồng thời báo cáo ngay cho Ban Giám hiệu nhà trường để có biện pháp hỗ trợ kịp thời.
• Trao đổi riêng với học sinh T để làm rõ nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của vụ việc. Giải thích cho T hiểu hành vi của em là nguy hiểm và vi phạm pháp luật như thế nào. Yêu cầu T ghi kiểm điểm và xin lỗi H cũng như cả lớp.
• Nhà trường mời cha mẹ của T và H đến làm việc. Các bên cùng thảo luận, tìm giải pháp để hai em hóa giải mâu thuẫn và ký cam kết không tái phạm. Tư vấn tâm lý cho cả lớp và hai gia đình.
• Tổ chức sinh hoạt chuyên đề về xây dựng tình bạn đẹp, cách giải quyết bất đồng lành mạnh. Giáo dục kỹ năng ứng xử văn hóa, sống hòa bình cho các em. Tăng cường truyền thông để các em hiểu rõ tác hại của bạo lực học đường.
• Nhà trường rà soát công tác an ninh, không để các tình huống tương tự xảy ra. Phối hợp với chính quyền, công an và đoàn thể địa phương để đảm bảo môi trường giáo dục an toàn, thân thiện.

Tình huống 7

Nội dung

• Học sinh V học lớp 3, thường xuyên có hành vi nói chuyện riêng, làm việc riêng trong giờ học. Khi cô giáo nhắc nhở, em lại tỏ thái độ bất hợp tác, thậm chí cãi lại cô. Gần đây, V còn có biểu hiện trốn tiết, đi lang thang ngoài hành lang trong giờ lên lớp.

Hướng xử lý

• Cô giáo cần tìm cơ hội để nói chuyện riêng, tâm sự với V. Bằng thái độ thân thiện, cởi mở, cô lắng nghe để hiểu tâm tư, nguyên nhân khiến em có những hành vi tiêu cực đó. Từ đó khuyên nhủ, giúp em nhận ra lỗi lầm để thay đổi bản thân.
• Cô giáo liên hệ ngay với gia đình học sinh V, thông báo cụ thể những vi phạm của em. Hai bên cùng bàn bạc cách khắc phục, uốn nắn hành vi cho em cả ở trường và ở nhà. Phụ huynh cũng cần tăng cường giám sát việc học và sinh hoạt hằng ngày của con.
• Đối với những lỗi vi phạm nội quy lớp học, cô giáo kiên quyết nhắc nhở nghiêm khắc ngay tại lớp. Nếu em vẫn tái phạm thì cô cần lập biên bản, trình ban giám hiệu để có hình thức kỷ luật thích đáng như ghi sổ đầu bài hay mời gia đình lên làm việc.
• Cô giáo cùng tập thể lớp cần giúp đỡ V hòa nhập, tiến bộ dần. Phân công em những nhiệm vụ, trách nhiệm trong lớp để em chứng tỏ khả năng, tạo thói quen tốt. Kịp thời động viên, khen ngợi khi em có sự chuyển biến về thái độ học tập.

Tình huống 8

Nội dung

• Học sinh S đã đánh và xúc phạm bạn. Khi nhà trường mời gia đình đến làm việc, phụ huynh của S phủ nhận hoàn toàn lỗi lầm của con. Họ cho rằng nhà trường đã qui chụp, vu khống và yêu cầu con mình phải được minh oan. Thái độ gay gắt của phụ huynh khiến vụ việc thêm căng thẳng, ảnh hưởng tiêu cực đến sự hợp tác giữa gia đình và nhà trường.

Hướng xử lý

• Cô giáo và Ban giám hiệu cần giữ bình tĩnh, lắng nghe những băn khoăn, thắc mắc của phụ huynh S. Tránh tranh cãi gay gắt để đối thoại một cách hòa nhã, thiện chí nhằm tìm tiếng nói chung.
• Nhà trường cần đưa ra các bằng chứng xác thực về hành vi vi phạm của S như lời khai của nạn nhân, học sinh chứng kiến, camera an ninh (nếu có)… Từ đó phân tích, lập luận để phụ huynh hiểu rõ mức độ sai phạm của con.
• Giáo viên cũng cần giải thích về mục đích của việc mời phụ huynh đến không phải để kỷ luật hay “dạy dỗ” gia đình mà là cùng chung tay uốn nắn những hành vi lệch lạc của học sinh. Cần thể hiện thái độ hợp tác, mong muốn điều tốt đẹp nhất cho sự phát triển của trẻ.
• Trong trường hợp phụ huynh vẫn không hợp tác, nhà trường có thể nhờ sự hỗ trợ của các bên liên quan như hội phụ huynh, chính quyền địa phương. Việc ứng xử văn minh, chuyên nghiệp sẽ giúp nhà trường giải quyết tình huống hiệu quả và bảo vệ uy tín của mình.

Tình huống 9

Nội dung

• Học sinh N học lớp 4, có kết quả học tập luôn ở mức yếu kém. Em thường xuyên không làm bài tập về nhà, điểm kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ chỉ đạt trung bình dưới 5. Tuy đã cố gắng nhưng khoảng cách của em với các bạn trong lớp ngày càng nới rộng. Em bắt đầu mặc cảm, chán nản và có ý định bỏ học.

Phương hướng xử lý

• Cô giáo chủ nhiệm cần sớm liên hệ với phụ huynh của em N, mời đến gặp trực tiếp để trao đổi về tình hình học tập của em. Hai bên cùng tìm hiểu nguyên nhân khiến em học kém, từ đó đề ra kế hoạch phối hợp giúp em tiến bộ.
• Trong giờ học trên lớp, cô giáo cần dành sự quan tâm, khích lệ đối với em N. Thường xuyên tạo cơ hội để em phát biểu, trả lời câu hỏi để tăng sự tự tin. Với những bài tập khó, cô cần hướng dẫn tận tình, kiên trì giúp em hiểu bài.
• Cô giáo có thể nhờ các bạn khá trong lớp kèm cặp, hỗ trợ em N ôn luyện các môn. Ngoài ra, cô cũng cần linh hoạt trong việc ra bài tập và kiểm tra đánh giá, tạo điều kiện để em đạt điểm tốt, từ đó khích lệ tinh thần học tập.
• Về phía gia đình, phụ huynh cần dành nhiều thời gian quan tâm, động viên con. Cần kiểm tra việc học hằng ngày, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của con. Cha mẹ cũng cần giảm áp lực thành tích, để con được học tập một cách thoải mái, dần tiến bộ.

Tình huống 10

Nội dung

• Phụ huynh của học sinh K liên tục gửi đơn phàn nàn lên Ban giám hiệu về việc con mình bị điểm kém môn Toán. Họ cho rằng giáo viên dạy không tốt, chấm bài thiếu công bằng khiến con không đạt điểm cao như mong muốn. Thái độ khiếu nại gay gắt của phụ huynh đã gây áp lực và làm nhụt chí cô giáo chủ nhiệm.

Phương hướng xử lý

• Cô giáo chủ nhiệm cần bình tĩnh, hẹn gặp trực tiếp phụ huynh học sinh K để lắng nghe ý kiến của họ. Cô thể hiện sự cầu thị, chia sẻ mong muốn học sinh K đạt kết quả tốt và sẵn sàng lắng nghe góp ý từ phía gia đình.
• Tại buổi gặp, cô giáo cần giải thích cặn kẽ với phụ huynh về năng lực, thái độ học tập và cách chấm điểm, nhận xét trong môn Toán của mình. Đồng thời đưa ra những minh chứng cụ thể về bài làm, điểm số của em K qua từng bài kiểm tra.
• Cô giáo chủ động đề xuất phương án phối hợp với gia đình để bồi dưỡng em K từ gốc như: hỗ trợ em ôn bài sau giờ lên lớp, cung cấp tài liệu luyện tập thêm, phụ đạo khi em gặp khó khăn với dạng toán nào đó…
• Ban giám hiệu nhà trường cần tổ chức cuộc họp giữa giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh để cùng tháo gỡ vướng mắc. Lãnh đạo nhà trường khẳng định quan điểm ủng hộ giáo viên, đồng thời thể hiện sự quan tâm tới sự tiến bộ của học sinh, mong muốn hợp tác chặt chẽ với gia đình.

Lưu ý

• Khi xử lý các tình huống về hành vi sai trái của học sinh, giáo viên cần đảm bảo tính giáo dục, răn dạy và giúp đỡ học sinh sửa chữa lỗi lầm.
• Tránh sử dụng các biện pháp bạo lực hoặc phân biệt đối xử với học sinh.
• Tôn trọng quyền riêng tư và phẩm giá của học sinh.
• Phối hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh và các chuyên gia trong quá trình giáo dục học sinh.
• Ngoài ra, giáo viên cũng cần thường xuyên cập nhật kiến thức về tâm lý học lứa tuổi, các phương pháp giáo dục học sinh, và các quy định của pháp luật liên quan đến giáo dục để có thể xử lý các tình huống sư phạm một cách hiệu quả.

Nhóm tình huống về áp lực công việc của giáo viên tiểu học

Công việc của giáo viên tiểu học đòi hỏi sự tận tâm, kiên nhẫn và nỗ lực không ngừng. Tuy nhiên, chính sự vất vả và những kỳ vọng cao từ xã hội đã tạo áp lực không nhỏ lên đội ngũ những người “trồng người” này. Việc nhận diện và tìm hướng giải quyết hợp lý sẽ giúp giáo viên cân bằng cuộc sống, nâng cao chất lượng giảng dạy.

Tình huống 11

Nội dung

• Cô giáo H phải dạy liên tục nhiều tiết mỗi ngày, thêm vào đó còn phải chủ nhiệm một lớp đông học sinh. Cô còn kiêm nhiệm công tác chủ tịch công đoàn nên thường xuyên phải tham gia các cuộc họp, sự kiện ngoài giờ. Khối lượng công việc quá lớn khiến cô căng thẳng, mệt mỏi và có dấu hiệu trầm cảm.

Hướng xử lý

• Ban giám hiệu cần điều chỉnh, phân bổ lại thời khóa biểu hợp lý cho cô H. Cân nhắc giảm tải một số công việc cho đồng nghiệp đỡ cô trong một thời gian.
• Tạo điều kiện để cô H được nghỉ phép đầy đủ, tham gia các hoạt động ngoại khóa vui chơi, thể thao giúp giảm stress. Nhà trường cũng tổ chức các buổi tập huấn quản lý thời gian, kỹ năng sống cho giáo viên để họ cân bằng hơn trong cuộc sống.
• Cung cấp trang thiết bị, phần mềm để cô tăng tính tự động hóa trong soạn giảng, chấm bài hay nhập điểm. Điều này giúp cô tiết kiệm thời gian hơn so với phương pháp truyền thống.
• Khuyến khích cô H chia sẻ, tâm sự với đồng nghiệp và lãnh đạo khi có dấu hiệu căng thẳng, bế tắc trong công việc. Nhà trường có thể mời chuyên gia tư vấn hỗ trợ tâm lý cho cô.

Tình huống 12

Nội dung

• Thầy T mới ra trường được phân công làm giáo viên bộ môn và chủ nhiệm một lớp. Thầy chưa có kinh nghiệm trong giảng dạy và quản lý học sinh nên thường xuyên bị quá tải. Thầy cảm thấy bản thân không thể hoàn thành đúng hạn các nhiệm vụ của một giáo viên tiểu học.

Hướng giải quyết

• Thầy T cần học cách sắp xếp công việc theo thứ tự ưu tiên, không nên cầu toàn muốn làm hết tất cả mọi thứ. Thầy nên tập làm từng việc nhỏ và hoàn thành tốt trước khi chuyển sang công việc tiếp theo.
• Thầy T cần mạnh dạn xin lời khuyên từ đồng nghiệp có kinh nghiệm, học hỏi họ cách sắp xếp thời gian và quản lý công việc. Thầy trao đổi với giáo viên cùng tổ bộ môn để được hỗ trợ, chia sẻ các tình huống sư phạm.
• Thầy T cần học cách nói “không” với những yêu cầu, nhiệm vụ vượt quá khả năng thực hiện của bản thân ở thời điểm hiện tại. Thầy nên thẳng thắn bày tỏ khó khăn với cấp trên và đề xuất các phương án phù hợp.
• Nhà trường cần quan tâm hơn đến việc bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao bằng cấp như đi học văn bằng 2 hay liên thông tiểu học để nâng chuẩn bằng cấp của họ, hỗ trợ các giáo viên trẻ, đặc biệt trong những năm đầu công tác. Ban lãnh đạo cần tăng cường trao đổi, lắng nghe ý kiến của các thầy cô để kịp thời tháo gỡ vướng mắc và tạo động lực làm việc cho họ.

Nhóm tình huống về thiếu sự hỗ trợ từ phía nhà trường

Sự phối hợp và hỗ trợ từ phía nhà trường có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với công tác giảng dạy của giáo viên. Tuy nhiên, không phải lúc nào giáo viên cũng nhận được sự động viên, chia sẻ kịp thời từ cấp trên. Đây có thể trở thành rào cản lớn ảnh hưởng đến hiệu quả và sự nhiệt huyết của người giáo viên.

Tình huống 13

Nội dung

• Cô L là giáo viên mới về trường, đảm nhiệm một lớp học với nhiều học sinh có hoàn cảnh đặc biệt. Cô cảm thấy thiếu sự chia sẻ, động viên từ đồng nghiệp và lãnh đạo. Khi gặp khó khăn trong việc kết nối, định hướng học sinh, cô không biết tìm ai để trao đổi, dẫn đến tình trạng bế tắc, chán nản.

Hướng xử lý

• Nhà trường cần chủ động tổ chức các hoạt động giao lưu, sinh hoạt chuyên môn giữa giáo viên các khối lớp. Khuyến khích các giáo viên chia sẻ kinh nghiệm, tình huống sư phạm để cùng nhau tìm ra giải pháp tối ưu.
• Ban giám hiệu cần tăng cường các khóa tập huấn, hội thảo nhằm bồi dưỡng kỹ năng giáo dục, phương pháp quản lý lớp học cho giáo viên. Chú trọng các chuyên đề về tâm lý học trò, cách thức giao tiếp giữa nhà trường – gia đình.
• Cô L cần mạnh dạn gặp gỡ, trò chuyện với phụ huynh học sinh để hiểu thêm về đặc điểm tình cảm, tính cách của các em. Phối hợp chặt chẽ với gia đình trong việc quản lý, giáo dục học sinh, nhất là với những trường hợp cá biệt.
• Cô L nên chủ động tham gia các hoạt động đoàn thể, câu lạc bộ của trường để gắn kết hơn với cộng đồng giáo viên. Từ đó, cô có thêm điểm tựa tinh thần, nguồn động viên để vượt qua giai đoạn khó khăn ban đầu.

Tình huống 14

Nội dung

• Thầy G đang dạy lớp 3 và gặp vấn đề về hành vi của một số học sinh. Một em thường xuyên bỏ học, khi đến lớp lại đánh bạn. Một em khác có biểu hiện trầm cảm, tự rạch tay mình. Thầy rất lo lắng nhưng khi báo cáo với nhà trường và gia đình, thầy chưa nhận được sự phản hồi, hỗ trợ kịp thời.

Giải pháp

• Thầy G cần ghi chép cụ thể diễn biến tình trạng của từng học sinh. Thầy soạn thảo văn bản báo cáo gửi trực tiếp Ban giám hiệu nhà trường, đề xuất phối hợp giải quyết.
• Ngoài ra, thầy có thể trao đổi trực tiếp với các giáo viên đồng nghiệp đã từng gặp những vấn đề tương tự để học hỏi cách ứng phó. Những kinh nghiệm quý báu từ những người đi trước sẽ là hành trang hữu ích cho thầy G.
• Thầy G chủ động tìm hiểu và liên hệ với các chuyên gia tâm lý học đường, các nhà trị liệu tâm lý để được tư vấn kỹ hơn trong việc hỗ trợ học sinh. Thầy cố gắng áp dụng các biện pháp can thiệp theo lời khuyên của chuyên gia và thường xuyên trao đổi tiến triển.
• Nếu sau nhiều lần trao đổi mà phụ huynh vẫn thờ ơ, chưa hợp tác trong việc chăm sóc, giáo dục con, thầy G cần thẳng thắn phản ánh lại với nhà trường. Cần sự vào cuộc quyết liệt của lãnh đạo để giải quyết triệt để những tình huống khó khăn, đảm bảo sự phát triển toàn diện cho học sinh.

Nhóm tình huống vấn đề về lương thấp

Nghề dạy học là một nghề cao quý và đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của xã hội. Tuy nhiên, thực tế cho thấy đời sống của nhiều giáo viên, đặc biệt là giáo viên tiểu học còn khó khăn do mức lương chưa tương xứng. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới động lực và chất lượng công việc của họ.

Tình huống 15

Nội dung

• Trường tiểu học M nằm ở một huyện miền núi khó khăn. Đội ngũ giáo viên ở đây phần lớn là người địa phương, gắn bó với nghề. Tuy nhiên, do ngân sách eo hẹp, mức lương của các thầy cô rất thấp, chỉ đủ trang trải những chi phí tối thiểu cho bản thân, gia đình. Nhiều giáo viên phải làm thêm nghề phụ để lo cho con cái ăn học. Điều này khiến họ bị phân tâm, thiếu tập trung cho công việc chính là giảng dạy.

Giải pháp

• Nhà trường và chính quyền địa phương cần đẩy mạnh thực hiện các chính sách ưu đãi, hỗ trợ dành cho giáo viên vùng sâu, vùng xa. Cụ thể như tăng phụ cấp thu hút, phụ cấp ưu đãi, trợ cấp đặc thù ngoài mức lương cơ bản.
• Xây dựng các chính sách đãi ngộ thiết thực như hỗ trợ giáo viên nhà ở công vụ, trang thiết bị giảng dạy; miễn giảm học phí cho con em theo học ở địa phương; tạo điều kiện để giáo viên được khám, chữa bệnh định kỳ, tham gia bồi dưỡng thường xuyên.
• Về phía giáo viên, ngoài việc dạy thêm, có thể tận dụng thời gian ngoài giờ lên lớp để viết bài, dịch tài liệu cho các tạp chí, nhà xuất bản giáo dục. Việc tham gia nghiên cứu khoa học sư phạm cũng là cách để giáo viên nâng cao thu nhập, đồng thời trau dồi kiến thức chuyên môn.
• Nhà trường nên tạo điều kiện cho giáo viên ký hợp đồng dạy các lớp năng khiếu cuối tuần hoặc các lớp bồi dưỡng kiến thức hè cho học sinh. Thông qua đó, giáo viên có thêm nguồn thu, phát huy năng lực sở trường của bản thân.

Lưu ý

Chính sách đãi ngộ, nâng cao đời sống cho giáo viên cần được triển khai đồng bộ và thống nhất giữa các cấp, từ trung ương đến địa phương. Tinh thần, thái độ làm việc của giáo viên phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện vật chất.

Chỉ khi yên tâm về kinh tế, họ mới cống hiến hết mình cho sự nghiệp trồng người. Do đó, các nhà quản lý, nhà hoạch định chính sách cần thực sự quan tâm đến đời sống của người giáo viên để họ được sống xứng đáng với vị thế và công sức bỏ ra.

Nhóm tình huống về chương trình giảng dạy lỗi thời

Một chương trình dạy học lỗi thời, thiếu cập nhật sẽ không đáp ứng được yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục. Giáo viên sẽ gặp nhiều khó khăn khi áp dụng những phương pháp dạy truyền thống, gây nhàm chán và hạn chế khả năng sáng tạo của học sinh. Việc chủ động điều chỉnh, bổ sung nội dung cần được nhà trường và giáo viên quan tâm.

Tình huống 16

Nội dung

• Giáo viên P nhận thấy chương trình môn Tin học ở trường mình đã lạc hậu so với sự phát triển của công nghệ. Học sinh chỉ được học các kỹ năng máy tính cơ bản như soạn thảo văn bản, vẽ hình đơn giản, trong khi xu hướng giáo dục hiện đại đòi hỏi các em phải làm quen với lập trình, robot, trí tuệ nhân tạo… từ cấp tiểu học. Nhiều học sinh không mặn mà với môn học vì không thấy giá trị ứng dụng thực tế.

Giải pháp

• Giáo viên P đề xuất với tổ chuyên môn và Ban giám hiệu nhà trường về việc đổi mới nội dung và phương pháp dạy học môn Tin học. Cần bổ sung các bài học lập trình Scratch, Logo.. phù hợp với khả năng tư duy của học sinh.
• Nhà trường cần chủ động liên hệ với Phòng GD-ĐT, các trường đại học có chuyên ngành Công nghệ thông tin để tổ chức các khóa tập huấn cho giáo viên. Các nội dung cần cập nhật bao gồm: giảng dạy khoa học máy tính, tích hợp giáo dục STEM, sử dụng phần mềm mô phỏng…
• Giáo viên cũng nên tận dụng các nền tảng trực tuyến như Code.org, Tynker để học sinh được trải nghiệm, thử thách với các bài tập lập trình thú vị, gắn với đời sống. Từ đó giúp các em hiểu công nghệ đóng vai trò quan trọng như thế nào trong thời đại số.
• Nhà trường cần đầu tư trang thiết bị hiện đại như máy tính bảng, bộ lập trình Robot thông minh để học sinh được học tập trong môi trường công nghệ tân tiến.

Tình huống 17

Nội dung

• Thầy M dạy lớp 5 môn Khoa học. Theo chương trình, thầy chủ yếu giảng bài lý thuyết và kiểm tra học sinh qua các bài trắc nghiệm cuối chương. Học sinh ít có cơ hội tìm hiểu các hiện tượng tự nhiên, quy luật vật lý theo cách thực hành, trải nghiệm.

Hướng xử lý

• Thầy M thử đưa vào các tiết học những thí nghiệm đơn giản với vật dụng sẵn có như phân tách ánh sáng qua lăng kính, làm pháo nổ bằng giấy và baking soda… Qua đó, học sinh sẽ hào hứng tìm tòi, khám phá kiến thức khoa học hơn.
• Thầy M tìm hiểu và tham khảo các mô hình giáo dục tiên tiến trên thế giới như VNEN, tiếp cận STEM…. để tích hợp vào dạy môn Khoa học. Điều này giúp đa dạng hóa các hoạt động học tập, phát triển năng lực tư duy, sáng tạo cho học sinh.
• Thầy M và Ban giám hiệu có thể liên hệ với các viện nghiên cứu, trung tâm giáo dục để mời chuyên gia về hướng dẫn học sinh làm các dự án khoa học. Qua các dự án, các em có cơ hội ứng dụng kiến thức vào giải quyết vấn đề thực tiễn, trải nghiệm công việc của nhà khoa học.
• Nhà trường nên xây dựng phòng thí nghiệm riêng để học sinh có không gian thực hành, khám phá khoa học. Khi học sinh được tự tay trồng cây, nuôi thú, quan sát sự phát triển qua kính hiển vi… những kiến thức sẽ trở nên gần gũi và thấm nhuần hơn.

Nhóm tình huống về phương pháp đánh giá không phù hợp

Đánh giá học sinh một cách khách quan, toàn diện là yêu cầu bắt buộc đối với giáo viên tiểu học. Tuy nhiên, không phải giáo viên nào cũng nắm vững và vận dụng hiệu quả các phương pháp đánh giá. Việc sử dụng các hình thức đánh giá không phù hợp có thể tạo áp lực hoặc làm giảm tính tích cực của học sinh.

Tình huống 18

Nội dung

• Trong một lớp học, cô giáo chủ yếu sử dụng hình thức kiểm tra viết để đánh giá năng lực môn Tiếng Việt của học sinh. Tuy nhiên, có em học khá tốt, đọc vanh vách nhưng lại viết chậm, hay mắc lỗi chính tả. Trong khi đó, một số em khác viết đúng chính tả, trình bày sạch đẹp nhưng khả năng đọc hiểu lại yếu. Điều này khiến kết quả đánh giá chưa thực sự toàn diện và chính xác.

Hướng xử lý

• Cô giáo cần đa dạng hóa các hình thức đánh giá học sinh. Ngoài bài kiểm tra viết, cô nên dành thời gian để kiểm tra đọc, kể chuyện, thuyết trình… Qua đó, cô sẽ có cái nhìn đầy đủ về năng lực nghe, nói, đọc, viết của từng em.
• Khi cho điểm bài tập, thay vì chỉ chú trọng nội dung và hình thức trình bày, cô cũng cần đánh giá cả quá trình các em thực hiện. Chẳng hạn cần có điểm cộng cho những em chủ động phát biểu, tích cực tham gia thảo luận nhóm.
• Cô giáo nên áp dụng các công cụ đánh giá năng lực học sinh như: bảng quan sát, nhật ký học tập, hồ sơ năng lực… Việc sử dụng đa dạng các công cụ đánh giá sẽ giúp giáo viên có nhận định sát thực về điểm mạnh và điểm yếu của học sinh.
• Phụ huynh học sinh cũng nên được tham gia vào quá trình đánh giá. Giáo viên có thể thiết kế phiếu khảo sát để phụ huynh góp ý về thái độ, kỹ năng của con em ở nhà. Sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình sẽ tạo nên bức tranh toàn cảnh về sự phát triển của học sinh.

Tình huống 19

Nội dung

• Học sinh lớp 5 đang phải đối mặt với áp lực thi vào cấp THCS. Các em phải học thêm nhiều buổi, làm đề thi văn hóa và năng khiếu liên tục. Một số phụ huynh còn ép con em phải đạt điểm số cao. Điều này khiến nhiều học sinh bị stress, mệt mỏi. Có em trở nên trầm cảm, thậm chí có ý định bỏ học.

Hướng xử lý

• Nhà trường cần họp phụ huynh để tuyên truyền, giải thích rõ tác hại của việc gây áp lực học tập quá mức cho con. Mỗi học sinh có năng lực, sở trường riêng, không nên nóng vội đặt kỳ vọng quá cao ngay từ cấp Tiểu học.
• Các bài thi cần được thiết kế phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi, tập trung đánh giá năng lực chứ không nên sa đà vào “luyện thi”. Có thể thi trắc nghiệm tổ hợp, giảm thiểu bài thi tự luận. Đề thi nên có tính phân hóa vừa phải, tránh quá khó gây choáng ngợp cho học sinh.
• Trước và trong các kỳ thi quan trọng, nhà trường nên bố trí các buổi trò chuyện, chia sẻ tâm lý giữa cô và trò. Giáo viên nên trấn an học sinh, giúp các em thư giãn tinh thần. Cũng có thể mời chuyên gia tâm lý để tư vấn, hướng dẫn phụ huynh và học sinh cách ứng phó với stress.
• Trong giờ học, giáo viên cần chú ý quan sát những biểu hiện bất thường của học sinh. Nếu phát hiện học sinh có dấu hiệu bị áp lực như chán học, tự ti, hay cáu gắt… cần trò chuyện tìm hiểu lý do và kịp thời động viên, đề cao khả năng của các em.

Nhóm tình huống về vấn đề quá tải kiến thức

Chương trình học nặng nề, áp lực về mặt kiến thức là một thực trạng ở nhiều trường tiểu học hiện nay. Các em học sinh phải đối mặt với khối lượng bài tập, nội dung kiến thức vượt quá khả năng tiếp thu ở lứa tuổi của mình. Hệ quả là các em chán học, sợ học, thậm chí gặp vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần.

Tình huống 20

Nội dung

• Trường tiểu học N áp dụng chương trình tăng cường với các môn Toán, Tiếng Việt và Tiếng Anh. Học sinh phải học nhiều giờ mỗi ngày, có tuần lên tới 32 tiết. Các em còn phải làm thêm nhiều bài tập về nhà. Tuy nhiên, chất lượng giáo dục không được cải thiện đáng kể. Ngược lại, tình trạng học sinh quá tải, mệt mỏi ngày càng gia tăng. Nhiều em không theo kịp tốc độ học, sinh ra chán nản, sợ hãi khi đến trường.

Hướng xử lý

• Ban giám hiệu nhà trường cần phối hợp với tổ bộ môn rà soát, đánh giá lại chương trình tăng cường đang áp dụng. Cần cắt giảm những phần kiến thức phức tạp, ít cần thiết cho học sinh tiểu học. Thay vào đó, chú trọng giúp các em nắm chắc nền tảng, phát triển đồng đều cả 5 lĩnh vực Đạo đức, Trí tuệ, Thể chất, Thẩm mỹ và Lao động.
• Đội ngũ giáo viên cần được tập huấn về các phương pháp giáo dục tích cực như dạy học khám phá, bài trả lời ngắn, trò chơi sư phạm… Bằng những phương pháp này, học sinh sẽ chủ động lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng và hiệu quả hơn.
• Mỗi bài học chỉ nên kéo dài 30-35 phút, có những khoảng thời gian nghỉ giải lao hợp lý giữa các tiết học. Khi xây dựng kế hoạch bài dạy, giáo viên cần chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, không gò ép học sinh phải hoàn thành khối lượng kiến thức quá lớn trong một thời gian ngắn.
• Nhà trường có thể tổ chức lớp học phụ đạo, giúp đỡ những học sinh học lực yếu theo kịp chương trình chung. Tuy nhiên, việc học thêm này phải trên tinh thần tự nguyện và được sự đồng thuận của phụ huynh.

Lưu ý

Việc điều chỉnh chương trình học cần có lộ trình rõ ràng, tránh gây xáo trộn đối với giáo viên và học sinh. Nhà trường cũng nên tổ chức lấy ý kiến phản hồi của học sinh, phụ huynh về những thay đổi áp dụng. Những góp ý chân thành này sẽ giúp việc cải tiến chương trình sát với thực tế và đem lại lợi ích tốt nhất cho người học.

Nhóm tình huống về thiếu trang thiết bị

Việc trang bị đầy đủ thiết bị, đồ dùng dạy học có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học. Tuy nhiên, nhiều trường học vẫn đang gặp khó khăn trong vấn đề này, đặc biệt là các trường ở vùng sâu, vùng xa. Sự thiếu thốn về cơ sở vật chất sẽ ảnh hưởng rất lớn tới hiệu quả dạy và học của thầy trò.

Tình huống 21

Nội dung

• Trường tiểu học V là một ngôi trường vùng cao, cách xa trung tâm huyện. Do điều kiện kinh tế khó khăn, nhà trường thiếu thốn nhiều trang thiết bị phục vụ việc dạy và học. Phòng tin học chỉ có 10 máy tính để gần 40 học sinh phải dùng chung. Nhiều phòng học không có quạt, máy chiếu. Sách giáo khoa và đồ dùng học tập cho học sinh nghèo cũng không đủ.

Hướng giải quyết

• Nhà trường cần báo cáo lên Phòng Giáo dục và các cấp lãnh đạo địa phương về tình hình thiếu trang thiết bị trầm trọng. Cần kiến nghị các cơ quan chức năng sớm có kế hoạch hỗ trợ để cải thiện điều kiện dạy và học.
• Ban giám hiệu nhà trường chủ động xây dựng các chương trình kêu gọi tài trợ, quyên góp từ các tổ chức từ thiện, cá nhân hảo tâm, doanh nghiệp địa phương. Số trang thiết bị được tài trợ này sẽ là nguồn bổ sung quý giá cho nhà trường.
• Giáo viên và học sinh có thể tham gia đóng góp một phần kinh phí, dù là nhỏ bé. Sự chung tay của tập thể sẽ làm nên điều kỳ diệu. Nhà trường cũng có thể tổ chức các hoạt động gây quỹ như bán hàng từ thiện, biểu diễn văn nghệ…
• Nhà trường cũng nên giáo dục cho học sinh ý thức bảo quản tốt những trang thiết bị sẵn có. Các em không nên lãng phí, làm hỏng vật dụng học tập vì sự thiếu thốn chung của trường lớp.

Tình huống 22

Nội dung

• Trường tiểu học T có cơ sở vật chất khang trang nhưng lại thường xuyên xảy ra tình trạng trang thiết bị trong lớp học bị hư hỏng. Máy tính thường bị treo, quạt không chạy, bóng điện nhanh hỏng. Đặc biệt, bàn ghế, cửa, khung bảng bị gãy, vỡ do học sinh nghịch phá. Việc dạy và học vì thế cũng bị ảnh hưởng không nhỏ.

Hướng xử lý

• Giáo viên cần kịp thời báo cáo cho bộ phận quản trị thiết bị của trường về tình trạng hư hỏng trang thiết bị. Cần nêu rõ mức độ hư hỏng, nguyên nhân nếu phát hiện được để có biện pháp sửa chữa, thay thế thích hợp.
• Nhà trường cần thường xuyên kiểm tra, bảo trì các thiết bị định kỳ để phát hiện những hư hỏng từ sớm. Nếu hư hỏng nặng thì cần thay thế kịp thời, tránh làm gián đoạn quá lâu việc giảng dạy trên lớp.
• Giáo viên cần phổ biến, hướng dẫn học sinh các quy định về sử dụng trang thiết bị đúng cách. Cần nhắc nhở các em có ý thức giữ gìn đồ dùng chung, xử phạt nghiêm những trường hợp cố tình làm hỏng vật dụng.
• Giáo viên cũng cần nêu gương trong việc sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các trang thiết bị sẵn có. Nếu phát hiện học sinh vô ý làm hỏng thiết bị, giáo viên cần nhắc nhở nhẹ nhàng và hướng dẫn cách khắc phục.

Nhóm tình huống về cơ sở vật chất xuống cấp

Cơ sở vật chất là yếu tố không thể thiếu để xây dựng một môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn và thân thiện. Tuy nhiên, tình trạng xuống cấp về phòng học, bàn ghế, sân chơi… đang diễn ra phổ biến ở các trường tiểu học, nhất là những trường có niên hạn xây dựng đã lâu. Việc sớm cải tạo, sửa chữa cơ sở vật chất sẽ tạo động lực và niềm tin cho cả giáo viên và học sinh.

Tình huống 23

Nội dung

• Trường tiểu học M có cơ sở vật chất đã xuống cấp trầm trọng do xây dựng từ lâu. Nhiều phòng học bị dột khi trời mưa, trần bị thấm nước, gây nguy hiểm cho giáo viên và học sinh. Hệ thống điện trong lớp cũng bị hỏng, thường xuyên gây ra hiện tượng chập điện và mất điện. Ngoài ra, sân chơi lồi lõm, mặt sân bị bong tróc, tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn cho học sinh.

Hướng xử lý

• Hiệu trưởng nhà trường cần khẩn trương báo cáo tình trạng xuống cấp của trường lên Phòng Giáo dục và các cấp chính quyền địa phương. Cần có văn bản kiến nghị xin được sửa chữa, cải tạo cơ sở vật chất để đảm bảo an toàn và nâng cao chất lượng dạy và học.
• Nhà trường cũng nên tích cực vận động sự hỗ trợ từ các nguồn xã hội hóa giáo dục. Cần kêu gọi các mạnh thường quân đóng góp kinh phí để tu sửa những hạng mục xuống cấp nghiêm trọng nhất.
• Trong thời gian chờ sửa chữa, nhà trường cần chủ động rà soát các điểm nguy hiểm và có biện pháp phòng ngừa tai nạn. Ví dụ như sắp xếp lại lớp học, chuyển học sinh tới những phòng an toàn hơn. Hoặc rào chắn, cảnh báo khu vực sân trường bị hư hỏng nặng.
• Giáo viên cũng cần thường xuyên nhắc nhở học sinh nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh trường lớp. Cần tổ chức các hoạt động lao động, vệ sinh lớp học để hạn chế tình trạng xuống cấp thêm.

Tình huống 24

Nội dung

• Trường tiểu học P có cầu thang đi lại giữa các tầng đã bị nứt, gãy nhiều chỗ. Hiệu trưởng nhiều lần báo cáo lên cấp trên nhưng vẫn chưa được sửa chữa. Trong một giờ ra chơi, em B trượt chân ngã trên cầu thang và bị gãy tay. Vụ tai nạn khiến gia đình em rất bức xúc và yêu cầu nhà trường phải có biện pháp khắc phục.

Hướng xử lý

• Khi tai nạn xảy ra, việc đầu tiên là phải đưa học sinh B đi cấp cứu và điều trị kịp thời. Nhà trường cử người thăm hỏi, động viên em B và gia đình, cam kết lo mọi chi phí chữa trị cho em.
• Hiệu trưởng trực tiếp gặp gia đình em B để xin lỗi về trách nhiệm để xảy ra tai nạn. Đồng thời giải thích với phụ huynh về tình trạng xuống cấp của trường và những cố gắng của nhà trường trong thời gian vừa qua. Hứa sẽ nhanh chóng sửa chữa cầu thang và các khu vực hư hỏng.
• Nhà trường báo cáo sự việc lên cơ quan chủ quản và chính quyền địa phương. Nêu rõ hậu quả nghiêm trọng của tai nạn và đề nghị sớm có biện pháp hỗ trợ sửa chữa trường lớp để tránh tái diễn trường hợp tương tự.
• Đối với các học sinh còn lại, giáo viên cần nhắc nhở các em đi lại cẩn thận, tuyệt đối tuân thủ khu vực được rào chắn để phòng tránh tai nạn. Có thể tạm thời điều chỉnh lối đi và giờ ra chơi linh hoạt để đảm bảo an toàn tối đa cho học sinh.

Nhóm tình huống về sĩ số lớp học quá đông do không đủ lớp học

Lớp học quá đông không chỉ ảnh hưởng tới chất lượng dạy và học mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ về mặt an toàn, vệ sinh. Giáo viên sẽ rất vất vả để quản lý và giảng bài cho một lớp học trên 40, 50 học sinh. Các em cũng khó có thể tập trung và tiếp thu bài một cách hiệu quả. Do đó, việc giải quyết vấn đề này là hết sức cấp thiết.

Tình huống 25

Nội dung

• Lớp 3A của trường tiểu học Q có tới 55 học sinh. Do địa bàn đông dân cư nhưng thiếu phòng học nên trường buộc phải nhồi nhét học sinh vào một lớp. Cô giáo P là giáo viên chủ nhiệm lớp này gặp rất nhiều khó khăn trong giảng dạy và quản lý. Cô không thể quan tâm sát sao đến từng em. Nhiều học sinh ngồi cuối lớp không nhìn thấy rõ bảng. Tình trạng trêu ghẹo, nói chuyện riêng trong giờ học xảy ra thường xuyên. Không khí lớp học ồn ào, ngột ngạt, ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng học tập.

Hướng xử lý

• Cô giáo P cần ghi chép lại cụ thể những khó khăn mình gặp phải khi dạy một lớp quá đông học sinh. Cô trực tiếp báo cáo và đề xuất lên Ban giám hiệu để sớm có giải pháp chia nhỏ lớp học, tăng cường cơ sở vật chất.
• Trong bối cảnh chờ nhà trường giải quyết, cô giáo nên áp dụng các biện pháp quản lý lớp học một cách linh hoạt. Có thể chia lớp thành các nhóm nhỏ để học sinh cùng học tập và giúp đỡ lẫn nhau. Xây dựng nội quy lớp học để các em nắm rõ và tự giác chấp hành.
• Cô giáo cũng cần quan tâm hơn tới các em ngồi ở cuối lớp, những em có hoàn cảnh khó khăn và học sinh trung bình – yếu. Thường xuyên đến bên các em để hỗ trợ, động viên tinh thần. Có thể cho các em ngồi xoay vòng để được tiếp thu bài tốt hơn.
• Nhà trường cần tranh thủ nguồn kinh phí từ các cấp để xây dựng thêm phòng học, trang bị bàn ghế, quạt điện để giảm tình trạng quá tải. Về lâu dài, cần tính toán, sắp xếp hợp lý mạng lưới trường lớp để cân đối số học sinh trong một lớp không vượt quá 35 em.

Lưu ý

An toàn và sức khỏe của học sinh phải được đặt lên hàng đầu. Lớp học quá đông không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học mà còn gây ra nguy cơ mất an toàn, dễ lây lan dịch bệnh. Các nhà quản lý giáo dục và chính quyền địa phương cần nhanh chóng có biện pháp can thiệp, hỗ trợ để giải quyết triệt để vấn đề này, đảm bảo môi trường học tập tốt nhất cho học sinh.